ترویج کتاب خوانی در کانادا و افغانستان بازگو شد - مجله آرنا

از سفر با تور کانادا لذت ببرید.

بهداد که سابقه 9 سال فعالیت در کتابخانه مرجع کانون را در پرونده کاری خود دارد سخنانش را با طرح داده های آماری از وضعیت جغرافیایی و جمعیت کانادا شروع کرد.

وی در همان ابتدا تشریح کرد که در ایالت های مختلف این کشور شیوه های آموزشی متفاوت است و هر استان قادر است قوانین خاص خود را وضع کند.

بهداد که دکترای خود را در رشته ادبیات کودک کسب نموده است با نمایش تصاویری به رواج خواندن کتاب میان عموم اشاره نمود. این عکس ها به پخش روزنامه های مجانی در کیوسک ها و مترو اشاره داشتند همچنین کتابخانه های خانگی که در هر محل نصب شده است و امکان معاوضه کتاب را به اهالی محل می دهد بخشی از فعالیت های کانادا در حوزه ترویج خواندن است.

وی در ادامه با ذکر دو مثال به تحلیل کتابخانه های کودک و نوجوان در ایالت بریتیش کلمبیای این کشور پرداخت: کتابخانه عمومی نورث ونکوور بخشی را به کتاب های کودک و نوجوان اختصاص داده است. در این میان و پیش از تحلیل این کتابخانه، خوب است به نکته ای توجه کنیم. در خصوص پدیده خواندن فقط فراوری و انتشار کتاب مهم نیست. عوامل بسیاری دست به دست هم می دهند تا فردی جذب خواندن گردد و به آن اولویت ببخشد. عوامل شهرسازی در کتاب خوانی مهم است، مادری که مجبور به حمل کالسکه کودک است در ایران ناچار است ماشین شخصی داشته باشد، اما در جایی مثل کانادا تقاطع هایی هم سطح وجود دارد یا اتوبوس، فضایی را به چرخ معلولان و کالسکه اختصاص داده است. کتابخانه های کانادا در مرکز شهر قرار دارند و رفت و آمد به کتابخانه با وسایل نقلیه عمومی راحت است. وجود نیمکت در فضای بیرونی کتابخانه ها، امکان استفاده از اسکیت در این فضا شرایطی را فراهم نموده است تا این فضا عمومی تر گردد.

این کارشناس که خود مولف کتاب کودک است پس از آن به معرفی جزییات بخش کودک کتابخانه عمومی نورث ونکوور پرداخت. فضاسازی مناسب، رنگ آمیزی درست، چیدمان خوب، تهویه مناسب، تعبیه بخش لوح فشرده و کامپیوتر، اتاق شیردهی و آب خوری، اتاق بازی امکاناتی است که این کتابخانه داراست. وی در حوزه فعالیت های این کتابخانه گفت: قصه گویی برای تمام رده های سنی با بیان ساعت و روز معین یکی از فعالیت های قابل توجه است. مخاطبان این بخش می توانند نوزادان باشند و فعالیت ها بچه ها 0 تا 6 سال را در بر می گیرد، چیزی که فقدان آن در ایران احساس می گردد و خوب است که مدیران برای آن برنامه ریزی داشته باشند.

بهداد ادامه داد: این کتابخانه با مدارس برای فصل تابستان نیز همکاری دارد. برنامه هایی را برای کتابخوانی تنظیم می نماید که همیار کتابخوانی برای اعضا معین می گردد. در بخش سرویس دهی هم برنامه های کتابخانه قابل توجه است. امانت اتوماتیک کتاب، امانت 10 عنوان کتاب برای سه هفته و امکان تمدید، سرویس اتوماتیک بازگشت کتاب در هر ساعت از شبانه روز و برگزاری کلاس های خصوصی بخشی از این برنامه هاست.

بهداد در مثال دیگر خود از مدرسه ابتدایی لارسون نام برد. این مدرسه دو زبانه که امکان انتخاب زبان انگلیسی یا فرانسه را به بچه ها می دهد کتابخانه خود را در قلب عمارت ساخته است. کتاب های مورد علاقه دانش آموزان را در سبد نگه می دارد تا دسترسی به آن ها ساده تر باشد: با این تفاصیل باید گفت نقش مدرسه و کتابخانه در جذب بچه ها به کتاب بسیار مهم است.

این کارشناس به تفصیل فعالیت ها، نظام آموزشی و روش های خواندن در این مدرسه را تشریح کرد: یکی از نکته های مهم در مدرسه های کانادا این است که کتاب درسی هر ساله منتشر نمی گردد. در ابتدای سال کتاب ها به رسم امانت به بچه ها داده می شوند. از سویی برای آموزش زبان کتابی وجود ندارد. کودک بایستی با خواندن کتاب های متفرقه زبان خود را تقویت کند. خواندن نیز تنها بر روی نیمکت رخ نمی دهد، خواندن با همیار، خواندن دسته جمعی، خواندن در سکوت، خواندن بر روی مبل یا فرش بخشی از این برنامه هاست.

بهداد پیش از انتها سخنان خود فعالیت معلم ها در راستای خواندن را نیز برشمرد: طراحی برنامه خواندن برای هر دانش آموز مطابق با سطح خواندن او، در اختیار گذاشتن کتاب های سطح بندی شده، خرید کتاب مورد علاقه دانش آموز، استفاده از داستان برای بازگویی تجربیات زندگی بخشی از شیوه هایی است که معلمان این کشور در دستور کار خود دارند.

وی اضافه کرد: پیشنهاد من این است که برنامه ریزی های بهتری در ترویج کتابخوانی از سوی مدرسه ها صورت بگیرد. از سویی همان طور که اشاره شد کانون با متناسب سازی کتابخانه های خود می تواند بچه ها زیر شش سال را نیز آموزش دهد. پس از آن می توانیم منتظر اتفاق های بزرگ باشیم.

دیگر سخنران این برنامه نادر موسوی، سردبیر نشریه بچه ها آفتاب و بنیان گذار خانه بچه ها افغانستان بود. او به تفصیل در خصوص شیوه کتابخوانی در شهرهای کابل، هرات، و مزارشریف سخن گفت.

او وجه مشترک دو کشور کانادا و افغانستان را کتاب دانست: یکی از کتاب بهره مند است و دنیا اول شده است، دیگری از کتاب بی بهره و دنیا سوم شده است.

موسوی تاکید نمود: واقعیت این است که حرف زدن درباره تجربه خواندن در افغانستان مشکل است. اما همان طور که شاهد هستید شرط خواندن وجود ادبیات کودک و نوجوان است. به دلیل کمرنگ بودن این شاخه از ادبیات تاثیرهای مطلوب آن هم دیده می گردد. گرچه در دیگر بخش ها شاهد پیشرفت هایی در افغانستان بوده ایم؛ اما عدم پیشرفت در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، آسیب های زیادی نیز در تصویرسازی، نمایش، تئاتر عروسکی و... نیز ایجاد نموده است.

وی اضافه کرد: از سال 2002 تاکنون تعداد دانش آموزان در افغانستان زیاد شده است. این درحالی است که با توجه به رشد کمی، هیچ پیشرفتی در محتوا صورت نگرفته است و این اتفاق یک فاجعه ملی است. کتاب های درسی نماد روح یک ملت اند اما دانش آموزان افغان تا نیمه های سال ممکن است از این امکان محروم باشند. در این شرایط قطعاً جایی برای دیگر کتاب ها باقی نمی ماند.

موسوی که مدیریت مدرسه فرهنگ ویژه مهاجران افغان را نیز بر عهده دارد گفت: پیش تر در افغانستان مجله ای به اسم سراج الاطفال منتشر می شد اما امروزه هیچ مجله کودکی در این کشور انتشار نمی یابد. با این حال مجله بچه ها آفتاب که برای دانش آموزان مهاجر افغان در ایران است در برخی نقاط افغانستان نیز توزیع می گردد.

وی ادامه داد: در مزارشریف کتابخانه کودکی وجود ندارد، با این حال در کتابخانه عمومی شهر اتاق کوچکی تعبیه شده که کتاب های کودک و نوجوان دهه 50 در آن وجود دارد. گرچه مزارشریف ادبیات خیز است اما در این شهر تنها به صورت پراکنده کتاب کودک یافت می گردد. این اتفاق نیز از سوی حامیان خارجی رخ می دهد. کتاب ها با ترجمه و چاپ ضعیف منتشر می شوند. در مدارس این شهر هم کتابخانه ها غیرفعال اند، کتابدار وجود ندارد و مقاومت زیادی نسبت به ورود کتاب های ایرانی دیده می گردد.

موسوی درباره اقتصاد ادبیات کودک سخن گفت: نویسنده های ایرانی می دانند که ضمن فعالیت در حوزه کودک می توانند درآمدی داشته باشند. کتاب های آن ها توزیع می گردد و خانواده ها برای خریداری کتاب هزینه می دهند اما افغانستان در این حوزه جور دیگری عمل می نماید. کتاب ها به صورت رایگان توزیع می شوند و یونیسف هم حمایتی نمی نماید. شاید دلیل این عدم حمایت را بپرسید. به طور قطع در افغانستان مسائل حادتری وجود دارد که یونیسف باید به آن ها رسیدگی کند.

این سخنران با ذکر نمونه هایی از فعالان حوزه کتابخوانی در سه شهر اصلی افغانستان درباره کتاب فروشی های آن ها سخن گفت. وی انتشارات بچه هاه در کابل به مدیریت محمدرضا خاوری را نمونه ای از فعالیت های افغانستان در حوزه ادبیات کودک دانست و اشاره نمود در کتاب فروشی های کابل بخشی از کتاب های کانون و انتشارات مدرسه به چشم می خورد.

موسوی همچنین از مدارس توحید و آفرینش در این کشور نام برد که مدیریت آن سعی دارد با ترویج کتابخوانی بین دانش آموزان قدم هایی فرهنگی را بردارد.

این برنامه با طرح پرسش هایی از سوی مخاطبان همراه بود که سخنرانان به آن ها پاسخ دادند.