10 نکته مهم برای محافظت از خودرو های اتوماتیک و توربو - مجله آرنا

برای مثال این روزها بسیاری از خودروسازان معتبر دنیا سراغ پیشرانه های اصطلاحا پرخوران (تنفس مصنوعی) شده با فناوری توربوشارژ یا سوپرشارژ می روند، زیرا با بهره گیری از توربوشارژر یا سوپرشارژر می توان از حجم موتور کمتر، قدرت و راندمانی بالاتر گرفت. اما پیشرانه های توربو یا سوپرشارژ، با وجود مزایا و توانایی های فراوان، حساسیت هایی هم دارند که با توجه به افزایش خودروهای توربوی موجود در بازار - از محصولات چینی گرفته تا دنا و سورن توربوی داخلی و بسیاری از خودروهای خارجی - اگر قصد خرید یک خودروی مجهز به پیشرانه پرخوران شده را دارید، برای سالم ماندن آن می بایست بعضی نکات را مد نظر قرار دهید.

بعلاوه از آنجا که این روزها تمایل به استفاده از خودروهای مجهز به گیربکس های اتوماتیک در بین ما بیشتر شده و برخلاف قبل، خودروهای متعددی با این نوع جعبه دنده در بازار وجود دارند، بهتر است با توجه به پیچیدگی و حساسیت این نوع گیربکس و از همه مهم تر هزینه بالای تعمیرات و قطعات آن، باید نکاتی را برای سالم تر ماندن جعبه دنده خودرویتان بدانید. در ادامه به ده نکته برای نگهداری از خودروهای اتوماتیک و توربو خواهیم پرداخت.

ظرافت های راندن خودرویی با پیشرانه توربو

1- بنزین

شاید بتوان گفت اصلی ترین رکن برای سالم تر ماندن موتور یک خودروی توربو، بنزین مورد استفاده در آن است. در واقع از آنجا که موتورهای توربو برای رسیدن به بازده قابل قبول، به سوختی با کیفیت بالا، درصد ناخالصی پایین و در نهایت عدد اکتان استاندارد احتیاج دارد. به این ترتیب اگر مالک یک خودروی توربو هستید، به شما پیشنهاد می کنیم در هر بار سوختگیری از بنزین سوپر یا مکمل اکتان استاندارد و مرغوب بهره ببرید.

توجه داشته باشید مکمل های مقرون به صرفه قیمت نه تنها تاثیری در افزایش عدد اکتان ندارند بلکه موجب بروز آسیب هم می شوند. یکی از دلایل اهمیت استفاده از بنزین اکتان بالا در پیشرانه های توربو، بالا بودن عدد تراکم عمده این دسته از موتورهاست که در صورت پایین بودن اکتان مساله ناک (صدای ضربه در موتور) و پدیده خودسوزی (احتراق مخلوط هوا و بنزین پیش از جرقه زنی) پیش می آید که به مرور زمان آسیب شدیدی به قطعات پیشرانه وارد خواهد نمود.

2- گرم کردن و سردکردن

هرچند روند گرم کردن موتور در ابتدای استارت در هر خودرویی با هر پیشرانه ای بسیار مهم و حیاتی است اما این موضوع در خودروهای توربو بیشتر اهمیت پیدا می نماید. در واقع آغاز حرکت به محض استارت در خودروهای توربو به منزله سَم است! به همین دلیل پس از استارت (خصوصا در فصول سرد) ابتدا باید دو تا سه دقیقه به موتور فرصت دهید تا گردش روغن در بین تمام قطعات انجام گیرد سپس تا یکی دو کیلومتر با کمترین دور موتور ممکن رانندگی کنید تا تمامی قطعات دوار بخوبی گرم شوند.

البته در فصول سرد سال و منطقه ها سردسیر، گرم شدن خودرو باید با وسواس و حوصله بیشتری انجام گردد. ضمن این که اگر از مسافتی طولانی برمی گشت یا چند دقیقه ای را با دور موتور بالا به رانندگی هیجانی پرداخته اید، بهتر است پیش از خاموش کردن و ترک خودرو، چند کیلومتری را با کمترین سرعت و دور موتور ممکن رانندگی کنید. پس از توقف نیز منتظر بمانید تا فن دور بالای خودرو یک دور کار کند و دما را به حداقل برساند و پس از آن پیشرانه را خاموش کنید.

3- روغن

روغن را می توان خونی دانست که در رگ های موتور خودرو جاری است. پس در انتخاب یک روغن مناسب خصوصا برای خودروهای توربو کاملا وسواس به خرج دهید. در واقع پیش از هرچیز پیشنهاد ما این است که برای انتخاب یک روغن با گرانروی و سطح کیفی (ای پی آی) مناسب، به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید. اما به طور کلی بهتر است برای پیشرانه های توربو از روغن هایی با سطح کیفی SM به بالا بهره ببرید و بعلاوه اصولا در خودروهای توربو روغن های روان تری مثل 30-0، 50-30، 40-10 و... استفاده می گردد که اصولا روغن های با گرانروی پایین تر، کیفیت ساخت بهتری هم دارند و اصولا از برندهای معتبرتری قابل انتخاب هستند.

به همین دلیل بر حسب فصلی که در آن قرار دارید و البته نوع پیشرانه خودرو، از روغنی با گرانروی مناسب بهره ببرید. بعلاوه پیشنهاد می گردد در خودروهای توربو، روغن موتور را زودتر از موعد همیشگی عوض کنید. برای مثال روغنی که می تواند بیش از 6000 کیلومتر دوام بیاورد در یک خودروی توربو باید کمتر از 5000 هزار کیلومتر کار کند.

4- فیلتر هوا

توربوشارژر و سوپرشارژر در واقع قطعاتی هستند که به صورت مازاد روی یک موتور عادی قرار می گیرند تا هوا را با فشردگی بیشتری به داخل سیلندر تزریق نمایند تا احتراق بهتر و بیشتری صورت بگیرد. به فرآیند فشرده سازی هوا، برای تزریق به منیفولد ورودی موتور بوست گفته می گردد که میزان بوست فراوریی در هر خودرو و هر توربوشارژر فرق دارد. برای مثال توربوشارژر بعضی خودروها به صورت فابریک با پنج پی اس آی بوست وارد مدار می شوند و در بعضی خودروهای دیگر نیز میزانی کمتر یا بیشتر دارند.

به این ترتیب نحوه رسیدن هوا به توربوشارژر حائز اهمیتی فراوان است و از همین رو پیشنهاد می گردد فیلتر خودرو را همواره تمیز نگه دارید تا بوست مورد نظر با سهولت بیشتری فراوری گردد و فشاری روی توربوشارژر که قطعه ای حساس است، وارد نگردد. بعلاوه در صورت استفاده از فیلتر هوای نامرغوب که هوا را به خوبی از منافذش عبور نمی دهد هم این موضوع تکرار خواهد شد.

5- هر توربویی خودروی مسابقه نیست!

عنوان توربو این ذهنیت را در بین بسیاری از افراد به وجود می آورد که خودرو لزوما قدرت بسیار بالا و شتاب رعد آسایی دارد! اما نه! این روزها بسیاری از خودروهای مالی برای این که کمترین آلایندگی و بیشتری بازده را داشته باشند، از توربوشارژر استفاده می نمایند و از این رو نباید توقع شتاب و کشش خارق العاده از هر خودروی توربویی داشت. برای مثال تویوتا سی اچ آر بنزینی که از موتور 2/1 لیتری توربو بهره می برد، به هیچ وجه خودروی سریع و پرشتابی نیست و از آن نباید انتظاری در حد یک خودروی اسپرت داشت! به این ترتیب باید گفت از آنجا که عمده خودروهای توربوی موجود در بازار ایران جزو همین موارد مالی با پیشرانه های کم حجم توربو هستند و ساختار کلی موتور این دسته از خودروها مثل خودروهای اسپرت مناسب اعمال فشار بیش از میزان نیست، باید با آن مدارا کنید!

نکات مهم در رانندگی با گیربکس اتوماتیک

1- محکم ترمز بگیرید

در خودروهای اتوماتیک برای این که بتوانید شرایط لیور دنده (دسته دنده) را بین حالات مختلف (مثل P، N، D، R و...) تغییر دهید، باید ابتدا ترمز بگیرید و سپس لیور را حرکت دهید. در غیر این صورت شرایط تازه با ضربه یا اصطلاحا تقه انتخاب خواهد شد که این موضوع برای سرنشینان آزار دهنده خواهد بود و به گیربکس آسیب می رساند. در گیربکس های قدیمی بدون نگه داشتن ترمز، لیور حرکت می کرد اما در خودروهای تازه تا قبل از فشردن ترمز نمی توانید شرایط لیور را تغییر دهید. با این حال توجه داشته باشید هنگام تغییر شرایط لیور، ترمز را تا سرانجام و نه نیمه نگه دارید تا آسیبی متوجه گیربکس خودروی شما نگردد.

2- تعویض روغن

بسیاری از افراد فکر می نمایند روغن موجود در گیربکس های اتوماتیک نیز همانند خودروهای دنده ای به تعویض احتیاج ندارد و تنها باید بازدید و در نهایت سرریز گردد! اما مساله اینجاست که روغن گیربکس های دنده ای و اتوماتیک هر دو احتیاج به تعویض دوره ای دارند و این تصور به طور کامل اشتباه است که روغن فابریک کارخانه باید داخل گیربکس بماند! اما حساسیت این موضوع در خصوص گیربکس های اتوماتیک بیشتر است و از این رو پیشنهاد می گردد به صورت دوره ای به تعویض روغن گیربکس خودروی دنده اتوماتیکتان بپردازید. در واقع روغن گیربکس های اتوماتیک تنها به سه صورت قابل تعویض است.

نخست این که پیچ تخلیه کارتل یا خود کارتل را باز کنید که در این صورت تنها نیمی از روغن تخلیه می گردد و بقیه روغن داخل توربین، بین صفحات گیربکس و در قطعات دیگر این بخش باقی خواهد ماند که به این کار اصطلاحا تعویض سر روغن می گویند. مورد بعدی این که با استفاده از دستگاهی به نام دیالیز روغن، روغن قبلی را به صورت کامل تخلیه و روغن تازه را تزریق کنید که در این صورت کل حجم روغن تخلیه می گردد و هیچ جای نگرانی برای مالک باقی نمی گذارد که البته این دستگاه در هرجایی یافت نمی گردد و اصولا علاوه بر هزینه روغن، اجرت تعویض را نیز به همراه خواهد داشت. و سومین مورد این که گیربکس را به طور کامل دمونتاژ کنید تا روغن به صورت کامل تخلیه گردد که البته این مورد تنها در صورت تعمیر اساسی گیربکس انجام می گیرد. پیشنهاد عمده کارشناسان این است که سر روغن هر 25 تا 40 هزار کیلومتر و روغن کامل هر صد هزار کیلومتر تعویض گردد.

3- پی به معنای ترمز پارک نیست!

در تمام گیربکس های اتوماتیک نخستین شرایط پیش فرض، شرایط P است که این حرف انگلیسی به معنای شرایط پارک است. در این حالت گیربکس در حالت خلاص و یک پین داخل یکی از پینیون های خروجی گیربکس قرار می گیرد تا شبیه در دنده قرار دادن گیربکس های دستی هنگام پارک، مانع حرکت خودرو گردد. اما بعضی افراد تصور می نمایند این شرایط برای نگه داشتن خودرو در شیب کافی است و ترمزدستی را فراموش می نمایند.

اما موضوع این است که پین مذکور عمر و دوامی محدود دارد و به همین دلیل در صورت تحمل فشار بیش از میزان در شیب، ممکن است خیلی راحت بشکند! که تعویض آن نیز احتیاجمند باز کردن کامل گیربکس است. به این ترتیب زمانی که خواستید در شیب (حتی ملایم) پارک کنید، نخست ترمز را تا سرانجام بگیرید، دنده را در حالت N قرار داده و ترمزدستی (یا پایی) را تا سرانجام درگیر کنید. سپس پای خود را از روی ترمز برداشته و دوباره روی ترمز بگذارید و شرایط P را انتخاب کنید. با این کار وزن خودرو روی ترمز دستی وارد می گردد و نه گیربکس که قطعه ای به مراتب حساس تر است.

4- حالت دستی

در عمده گیربکس های اتوماتیک حالت دستی به صورت تیپ ترونیک یا در قالب دنده های سنگین قرار گرفته است. برای مثال در گیربکس ماکسیما، دو شرایط L1 و L2 وجود دارد که استفاده از هر کدام از این دو شرایط، دنده را برای شما محدود خواهد نمود. برای مثال در صورت انتخاب L1، تنها دنده یک را خواهید داشت و با قرار دادن شیفتر در دومین گزینه یعنی L2، شما با دو دنده یک و دو رانندگی خواهید کرد. بعلاوه در گیربکس های تیپ ترونیک نیز شما قادر خواهید بود تا به صورت دستی دنده را کم یا زیاد کنید.

اما نکته اینجاست که گیربکس های اتوماتیک برخلاف نامشان که به معنای اتوماتیک بودن است، در بعضی موارد مثل جاده های کوهستانی یا شرایط لغزنده خیابان و... نمی توانند آن طور که باید تصمیم بگیرند و مدام برای انتخاب دنده مد نظرشان درگیر شیفت کردن (به بالا و پایین) دنده هستند. به این ترتیب پیشنهاد می گردد در این شرایط از حالت دستی گیربکس بهره ببرید تا از شیفت مدام گیربکس که در درازمدت به مجموعه آسیب می رساند جلوگیری کنید.

5- در ترافیک و پشت چراغ قرمز

بارها دیده شده بعضی افراد عادت دارند به محض رسیدن به چراغ قرمز دنده را در شرایط پارک قرار دهند و حتی دیده شده بسیاری از افراد در ترافیک شهرهایی مثل تهران، مدام در حال تغییر شرایط دنده بین N و P هستند. موضوع اینجاست که شرایط P مناسب پشت چراغ قرمز نیست و بهتر است برای توقف موقت از حالت N بهره ببرید تا پین ذکر شده در بالا کمتر درگیر گردد. بعلاوه بسیاری از کارشناسان بر این عقیده هستند که برای توقف های کمتر از 30 تا 40 ثانیه، بهتر است شرایط گیربکس را تغییر نداده و تنها به نگه داشتن ترمز در حالت D بسنده کنید. اما اگر احتیاج به توقف بیش از این مدت بود، حالت N را انتخاب کنید و ترمزدستی را بکشید یا ترمز را نگه دارید. تغییر شرایط مداوم لیور استهلاکی بیش از توقف 30 تا 40 ثانیه ای در حالت D دارد.

پ