عود با 1500 سال قدمت از ایران به کشورهای عربی رفته است - مجله آرنا

در پی ثبت هنر ساختن و نواختن ساز عود در هفتدهمین کمیته بین الدولی پاسداری از میراث ناملموس یونسکو، بهروز وجدانی، پژوهشگر حوزه مردم شناسی و هنرهای سنتی درباره تاریخچه ساز عود که به گمان بعضی سازی عربی محسوب می گردد، شرح داد: تاریخچه پیدایش ساز عود به حدود 1500 سال پیش بر میگردد، منتهی این ساز در ایران بربت (بربط) نام داشت. پس از مدتی که این ساز به منطقه ها اسلامی نشین عرب رفت، نام آن تغییر کرد و عود نام گرفت.

او ادامه داد: صفحه رویی این سایز از جنس پوست است و در کشورهای عربی صفحه رویی ساز را از جنس چوب ساختند و برای همین نامش را هم عود (چوب) گذاشتند. از سویی ساز عود در کشورهای عربی تحول بیشتری داشته و به همین دلیل ایرانی ها فکر می نمایند این ساز، سازی عربی است در صورتیکه اینطور نیست.

عضو هیأت علمی پژوهشی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اضافه نمود: شیوه نواختن عود کم کم باب شد، عود عربی، عود ترکی، عود ایرانی. انواع عود از نظر ظاهری با هم تفاوتی نداشتند، بجز حجم کاسه آنها. شیوه نواختن و سیم هایشان یکی است. عرب ها با عود موسیقی عربی، ترک ها موسیقی ترکی و ایرانی ها نیز موسیقی ایرانی را با استفاده از این ساز اجرا می کردند. مرحوم منصور نریمان این ساز را ایرانی کرد و چند کتاب نیز درباره عود با نام های 42 قطعه برای عود و ردیف موسیقی ایرانی برای بربت نوشت.

عضو هیأت مدیره کانون پژوهشگران خانه موسیقی اضافه نمود: در حال حاضر این ساز در گروه نوازی و تک نوازی در همه نقاط ایران رواج کامل دارد و در کلاس ها و دانشگاه ها نیز تدریس می گردد.

او در پاسخ به این پرسش که معرفی ساختن و نواختن عود و ثبت جهانی آن در یونسکو چقدر می تواند در رونق آن تاثیر داشته باشد؟ اعلام کرد: همواره این موضوع را مطرح کردم که ثبت هر پدیده ای به صورت جهانی ارزش بالایی دارد و تفاوتی هم ندارد کدام اثر باشد. اگر ما مدعی این هستیم که صاحب فرهنگی غنی هستیم، می توانیم نمونه هایی را در حوزه موسیقی به ثبت برسانیم؛ چرا که در حوزه موسیقی برای خودمان وزنه ای بودیم.

این پژوهشگر موسیقی بعلاوه گفت: وقتی وزارت میراث فرهنگی پرونده ثبت جهانی را تهیه می نماید، این پیغام را به ما می دهد که این اثر ارزشمند است. مردم هم معرفی جهانی را پذیرفته اند، از سویی همه ارگان های خصوصی و دولتی نیز قبول کردند تا از ثبت ساز عود حمایت نمایند. پس از این، ساز عود ارج و قرب بیشتری دارد و باید بپذیرند و مجریان این ساز را حمایت نمایند تا بتوانند تکثیر شوند.

وجدانی اضافه نمود: اینها دستاوردهایی است که پس از ثبت جهانی شدن یک اثر، در بعد جهانی و بین المللی به آن ارزش داده می گردد. ثبت جهانی هر اثری ارزشمند است و باعث حفاظت از آن اثر می گردد. ممکن است بسیاری ندانند و بگویند ثبت فقط ثبت است، در صورتیکه اینطور نیست. در نتیجه ما باید برای حفاظت از هر اثری که ثبت جهانی می گردد برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت باید داشته باشیم.