ترکیه در نهایت مساله کردها را چگونه حل خواهد نمود؟ - مجله آرنا

بهترین تجربه سفر را با تور ترکیه در خاطراتتان ثبت کنید.

ماهان نوروزپور: تب حمله ترکیه به شمال شرق سوریه همچنان بالاست و کارشناسان و تحلیلگران هرکدام به زعم سیاست های مطلوب خود در مورد اقدام ترکیه واکنش نشان داده و می دهند. اما این روزها شمال سوریه کمی آرام است چون اردوغان با روسیه و آمریکا توافقاتی صورت داده است. بهرام امیراحمدیان استاد مطلعات منطقه ای و ژئوپلتیک دانشگاه و کارشناس ارشد اوراسیا در کافه خبر مجله آرنا اهداف ترکیه را آنالیز و تحلیل نموده است که در ادامه از نظر می گذرانید:

برخی سیاست های اردوغان را مشابه به پوتین می دانند و گاها می گویند او جا پای پوتین می گذارد ایا رئیس جمهور ترکیه راهبرد مشخصی دارد؟ با توجه به توضیحات شما درباره سیاست داخلی ترکیه، ایا اردوغان می خواهد با نمودهای سوری وجهه رفته را بازگرداند؟

ترکیه چند مسئله مهم در داخل دارد. اولین مساله این بود که انتخابات شهرداری ها در ترکیه نشان داد که اردوغان دیگر کاریزمای سابق را ندارد. حزب عدالت و توسعه با کج روی ها و تندروی ها مردم را از خودش ناراضی نموده است؛ مانند این کودتایی که در سال 2016 رخ داد.

فارغ از ماهیت آن تبعات پساکودتا که منجر به اخراج تعداد زیادی از قضات، نظامیان، معلمان و دیگر اجزای دولت در رسانه های دنیا شد، بازتاب بدی از ترکیه به نمایش گذاشت.

کشوری که ادعای دموکراسی دارد و جمهوری نیز هست، بدون محاکمه مردم را به اتهام اینکه این ها طرفدار آقای گولن هستند دستگیر می نماید. این راهبرد منجر به این شد که مخالفین دولت حزب عدالت و توسعه که شامل تعداد زیادی قضات ،معلمان،روزنامه نگاران،اساتید دانشگاه،نظامیان و دیگر طیف های قدرت می شوند این روزها به فکر تشکیل یک دولت می باشند.

بنابراین اردوغان با مشکل مشروعیت در داخل روبرو است، او از کودتا می ترسد؛ حتی اگر مانند همان روزها که می گفتند کودتا کار خود اردوغان بوده است اینبار او نیز هراسی واقعی از کودتا دارد برای همین نظامیان را تا جای ممکن خلع سلاح نموده است و آنها قدرت لازمه را برای کودتا ندارند.

ترکیه می خوهد با ایجاد یک بحران جدید در خارج ، شرایط بحران داخلی را حل و فصل کند. به عنوان مثال همان کاری که روس ها در اوکراین کردند. روسیه بحران اوکراین را با ورود به سوریه خاموش کرد و بر آن سرپوش گذاشت. اردوغان به تاریخ می نگرد، پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی، ترکیه فعلی به وجود آمد، بر اساس همین انگاره تاریخی او نسبت به نمودها این حساسیت را دارد که از ترکیه چیزی جز یک نام نماند. جمعیت نمودها در ترکیه بسیار است. در کنار آن اردوغان سعی دارد که شخصیت ترکیه را حفظ کند تا بتواند پشتیبانی مردم را داشته باشد. راهبرد اردوغان در سابق با نمودها تعامل تبادل نظر بود با این هدف که به نمودها آزادی و هویت بدهد، اما به سبب فشار پان ترکیست ها نتوانست این راهبرد را عملی کند.

پس یک بخش مهمی از ترک ها در شرق این کشور با سیاست حزب عدالت و توسعه بسیار متفاوت است چرا که اردوغان هویت آن ها را سلب نموده است. کرد ها می بینند که از لحاظ تاریخی آن ها در آن منطقه ساکن بودند و ترک ها از جای دیگر آمده اند و ان سرزمین را غصب کردند آن ها می گویند ما باید با هم مدارا بکنیم اما ترک ها نمی خواهند این را بپذیرند. اگر در قلمروی جنوب ترکیه جایی باشد که کرد ها قدرت بگیرند احتمال اینکه دسترسی به خود مختاری پیدا نمایند نتیجه اش مرگ سیاست های ترکیه است پس باید با آن مخالفت کند. در داخل ترکیه کرد ها می توانستند با دولت سوریه متحد شوند؛چندین بار گفته بودند که ما با دولت سوریه مسئله ای نداریم ما خود مختاری می خواهیم و جدایی طلب نیستیم ولی ترکیه استقلال یا خودمختاری کرد های سوریه را برای خودش آفت می داند. ترکیه وارد سوریه شد به این بهانه که مرز هایش تهدید می شوند که آن تشکل کرد ها که ممکن است در مرز های سوریه اتفاق بیافتد را به هم بزند و در آنجا ترکیه متهم است به این که به ظهور داعش یاری نموده است. آقای پوتین چندین سند عنوان نمود که داعش از ترکیه نفت می خرد.

به نظر شما این درست؟ برخی تحلیلگران می گویند تقویت داعش به نفع ترکیه بوده است چراکه کرد هارا مشغول می نموده و به آن ها ضربه می زده.

بله همانطور که در بالا عرض کردم، اردوغان وحشت دارد از اینکه در داخل سوریه نمودها به یک خود مختاری دست پیدا نمایند و بتواند با این پروپاگاندایی که انجام می دهد از طرف پان ترکیست ها برای خود رای جمع کند. از دهه هشتاد که ترکیه دارد با کرد ها می جنگد ، اگر آن هزینه کلان جنگ را صرف نگه داری نیرو و جنگ با کرد ها نمی کرد می توانست مناطق کرد نشین در شرق ترکیه را آباد کند. این مناطق، مناطق خیلی خیلی عقب افتاده ای هستند. اردوغان می توانست به جای جنگ، شریک مالی آن ها گردد. به همین سبب رئیس جمهور ترکیه به نوعی می خواست با ایجاد بحران، فرافکنی کند.

حالا می گوید ما باید یک نوار مرزی درست کنیم که سی کیلومتر عمق آن و چهارصد و پنجاه متر طولش باشد! یعنی نصف مرز ترکیه با سوریه منطقه امن بگردد. منطقه امن را که ترکیه نباید ایجاد بکند. اگر نا امن است چون در خاک کشور دیگر است باید به رای شورای امنیت سازمان ملل باشد. مثل آن که برای عراق درست کردند؛ منطقه پرواز ممنوع در شمال عراق که صدام نمی توانست در آنجا حضور داشته باشد و کرد ها از آن موقع در انجا قدرت گرفتند.

اما چه کسی می خواهد این منطقه امن را اداره کند و تحت کنترل چه کسی خواهد بود ؟ آقای اردوغان می خواهد با اینکار بحران را کاهش دهد، اما با برعکس بحران تازه شروع می گردد. الان کرد ها با دولت سوریه مسئله ای ندارند، کما اینکه خیلی از کرد ها از آن منطقه رفتند که بهانه دست دولت ترکیه و سوریه ندهند.

به نظر من می رسد که مستشار های نظامی روسیه هم یاری می نمایند به ارتش سوریه که در آن منطقه مستقر شوند و این بهانه را از ترکیه بگیرند. اگر این بهانه را از اردوغان بگیرند و او را در این قضیه سر جای خودش بنشانند مرگ اردوغان فرا خواهد رسید. اردوغان اتحادیه اروپا را تهدید می نماید که اگر شما هم با من مخالفت کنید و بگویید من اشغالگرم در مرز هایم را باز می کنم که داعشی ها سریز اروپا شوند. خب در مرز به کجا باز می گردد؟ به یونان و بلغارستان، مگر آن ها بیکار نشسته اند؟ و این عملی نیست و دیدید که اروپا هم عکس العمل تندی نشان نداد.

در حال حاضر اردوغان در بدترین شرایط سیاسی به سر می برد. الان به عنوان یک جنایتکار جنگی شناخته شده است و اقدامات اخیرش عملا تجاوز به خاک یک کشور مستقل است.

رای شورای امنیت را هم روسیه و آمریکا وتو کردند نکته اینجاست که از شورای امنیت راه به جایی نمی برند. با توجه به توافق پمپئو و مایک پنس با اردوغان، فکر می کنید به دنباله ان جنگ تمام بگردد یا به یک نتیجه مطلوبی برسد؟ پس از این امد و رفت ها و توافقات پشت پرده ما شاهد چه اتفاقاتی هستیم؟

رهبر ترکمن های عراق گفته بود که ما از عملیات ترکیه حمایت می کنیم و آن ها خودشان را وابسته به ترکیه می دانند همینطور منطقه کرکوک. این ها ارزشی ندارد.

به نظر من بهترین موضع را ایران گرفته است که عملیات ترکیه را کار اشتباهی می داند و ایران هم نمی خواهد که مناسبات خودش را هم با ترکیه و هم با سوریه به خطر بیاندازد. چرا که این اتفاق یک لبه خطرناک دو سر است، سری که ممکن است یک طرف از دست برود یا دو طرف از دست برود! موضعی که ایران گرفته است نه طرفی از این جنگ را تشویق نه طرفی را محکوم می نماید. بحران ترکیه نشات گرفته از داخل است نه از بیرون. در نهایت ترکیه هیچ راهی جز پذیرش کرد ها در داخل ندارد و آن هارا به رسمیت بشناسد و برخی از ویژگی های خودمختاری را به آن ها بدهد. چراکه کرد ها هم دست روی دست نگذاشته اند؛کرد ها در همه جای دنیا پراکنده شده اند. در مخالفت با خودمختاری کرد های عراق نشان می دهند که حساسیت روی نمودها زیاد است. الان آقای اردوغان هر چه بیشتر خون بریزد ارزشش کمتر و جایگاه اش سست تر می گردد این نیست که به قهرمان ملی تبدیل گردد چون هم جامعه دنیای و هم در داخل ترکیه گروه هایی هستند که شدیدا مخالف این جنگ هستند.

مذاکره پوتین و اردوغان که نتیجه اش آتش بس صد و پنجاه ساعت شده است را چطور ارزیابی می کنید

پوتین می بایست با یک موضع خیلی سخت به ترکیه اعلام می کرد که باید به تمامیت ارضی سوریه بخاطر حضور روسیه در آن منطقه به عنوان یکی از سه گارانتر ها یا تضمین نماینده های آتش بس بر اساس فرایند آستانه که ترکیه هم جزئی از آن است احترام بگذارد.

بنابراین آتش بس را امضا کردند و ترکیه را در سکوی اتهام به عنوان یک متجاوز قرار دادند و او را متقاعد کردند که این عملیات خلاف حقوق بین الملل بوده است و ترکیه می بایست نیرو هایش را از ان منطقه خارج کند،به همین خاطر وقتی که آتش بس صد و پنجاه ساعت اجرا می گردد نیرو های روسیه با قدرت تمام در شمال شرقی سوریه هم مرز ترکیه حضور پیدا می نمایند.

مفهوم اش این است که در سوریه فرمانده نظامی و تصمیم بر اساس آنچه دارد اتفاق می افتد ، شخص پوتین و روسیه است؛ به مفهوم این است که پوتین به دعوت دولت سوریه در آن منطقه داخل شده است و تضمین نموده است که از تمامیت ارضی روسیه حمایت بکند اما عاملی که می خواهد این معادله را به هم بزند ترکیه هست.

ایران هم می توانست در این مذاکرات نقش روسیه را بازی کند چراکه ایران هم در جریان آستانه بود اما به دلیل اینکه ایران با ترکیه مناسبات و مسائل دیگری دارد بهترین گزینه روسیه بود که به نظر من اینکار را هم بسیار خوب انجام داد.

با عقب نشینی نیرو های کرد قدم بعدی اردوغان چه خواهد بود ؟

عقب نشینی در جنوب منطقه ای است که به ادعای آقای اردوغان 30 کیلومتر عرض آن است و 450 کلیومتر طول آن می باشد. و آن منطقه سنتا قلمرو کرد ها نیست. منظور این است که مبنی بر ادعای آقای اردوغان نمودها در قلمرویی ساکن شده اند که متعلق به آن ها نیست و در آن مرز اعراب و ترک ها ساکن بوده اند.به این صورت ترکیه می خواهد که از سمت دولت سوریه به کرد ها یاریی نگردد چون بر اساس معاهده آدنا قرار بوده که اگر ترکیه احساس کرد که نموده های سوریه می خواهند مجددا پایگاه هایی در اختیار پ کا کا بگذارند دولت ترکیه این قبیل تهدیدات را بر طرف کند.

امکان درگیری ارتش ترکیه با ارتش سوریه تا چه حد محتمل است؟

امکان اش وجود دارد کما اینکه در حال حاضر ارتش سوریه دارد در آن منطقه مستقر می گردد. از لحاظ حقوق بین الملل هم آنکه حق دارد در آن منطقه حضور داشته باشد ارتش سوریه است اما بخاطر حضور کرد هایی که با دولت مرکزی در تعارض بودند در آن منطقه نمی توانسته در آن ناحیه حضور پیدا نمایند چرا که با نیروهای دموکراتیک کردستان سوریه هم درگیر شوند. الان که کرد ها عقب نشستند نیرویی باید این خلا را بپوشاند؛ ترکیه که حضور دارد. روسیه هم که پلیس اش را مستقر نموده، حالا وقت آن رسیده است که نیرو های مرکزی ارتش سوریه مستقر شوند؛ کرد ها هم هوشمندانه عمل کردند و برای جلوگیری از کشتار بیش از حد و آوارگی مردم اشان مقاومت بی فایده نکردند و خود را عقب کشیدند تا هم صلح و آرامش در ان منطقه برقرار گردد هم خودشان تجدبد قوایی بنمایند چرا که کرد ها به نیرو های آمریکایی متکی بودند و حالا دیگر آمریکایی ها در این منطقه حضور ندارند. در حقیقت می گردد گفت که ترکیه رو دست عجیبی خورده است در صحنه ی منطقه با گرفتاری روبرو شده است. از طرفی بخاطر اینکه کشتاری را رقم زده که الان در دادگاه های بین المللی ترکیه در جایگاه اتهام جنایت جنگی قرار داده اند و امریکا تحریم هایی علیه ترکیه تعبیه نموده است.

در نهایت آینده سیاسی اردوغان را چطور ارزیابی می کنید

همانطور که قبل تر عرض کردم حزب عدالت و توسعه کاریزما و اعتبار سابق اش را از دست داده است و حتی در داخل حزب هم انشعاباتی پیدا شده است و برخی از بزرگان حزب خود را کنار کشیده اند. احتمال این هم می رود که ترکیه را از ناتو خارج نمایند و آقای اردوغان با ورود به همکاری های نظامی با روسیه و خرید سامانه اس 400 از روسیه نشان داده است که این نگرانی از درون ترکیه هم به وضوح دیده می گردد و آن ها به دنبال پیدا کردن حامی دیگری در منطقه هستند.ترکیه بازار خوبی برای روسیه است به سبب اینکه مقدار گازی که ترکیه روسیه به ترکیه صادر می نماید منبع در آمد خوبی برای روسیه فراهم می نماید حتی زمانی که بخاطر سرنگون شدن سوخوی روسیه توسط پدافند ترکیه روابط اشان قطع شده بود خیلی سریع و کمتر از یکسال مجددا روابط اشان را از سر گرفتند. در واقع همین گرایش آقای اردوغان به آقای پوتین از کاریزیمای سابق او کاسته است و محتمل است که در انتخابات آینده ریاست جمهوری در صحنه حضور نداشته باشد یا حذف گردد. در آخر حزب آقای اردوغان نتوانسته جلوی این قطع نامه ی اخیر کنگره آمریکا علیه ترکیه را بگیرد و فضا برای آقای اردوغان در جامعه بین الملل بسیار بد است و عرض کردم الان صحبت از جنایت جنگی است و این ممکن است خیلی برای آقای اردوغان گران تمام گردد.به تعبیر من آقای اردوغان با این عملیات خودکشی سیاسی کرد.

23 /310 310