مهم ترین چالش در ترجمه آثار فارسی - مجله آرنا

این مترجم در گفت وگو با مجله آرنا، درباره شرایط ترجمه آثار فارسی به زبان های دیگر اظهار کرد: چالش عمده در این زمینه بیش از این که مسئله ترجمه باشد، مسئله ارتباطات نشر ایران با بازار نشر جهانی است، یعنی ما خیلی مسئله ای در فراوری متون فارسی، چه در حوزه ادبیات داستانی و چه در حوزه ادبیات نمایشی، نداریم، اما چیزی که باعث می شود ارتباط ما با جهان وصل شود، وجود ناشرانی است که در جهان حرفی برای گفتن داشته باشند که بخشی از این به خود ناشران برمی شود و بخشی دیگر به ساز و کارهای ارتباطی ما با جهان.

او اضافه نمود: ساز و کارهای ارتباطی ما با جهان در حال حاضر خیلی ساز و کار دقیق، هموار و ساده ای نیست، خود ناشران هم معلول شرایط فعلی هستند. حضور نداشتن ایران در بازار جهانی باعث شده متون فارسی در جهان آن چنان که شایسته است، ندرخشند. گرچه در سال های اخیر متونی از ایران در جهان ترجمه و چاپ شده که از آن ها استقبال هم شده است، اما به نظر من بزرگ ترین چالش ما نحوه حضورمان در بازارهای جهانی است. اگر بتوانیم این مسئله را حل کنیم و همانند دیگر کشورها حضور فعالی در بازارهای جهانی داشته باشیم و لابی هایی را درست کنیم تا روابط درستی با جهان داشته باشیم، متون باکیفیتی در زبان فارسی وجود دارند که قابل ترجمه باشند و بتوانند در بازار نشر جهان دیده شوند.

حسینی شکیب همچنین با اشاره به این که باید از دو منظرِ آثاری که در گذشته ترجمه شده اند و مسئله زبان به ترجمه مجدد آثار نگاه کرد گفت: ما آثاری در گذشته داشتیم که ترجمه شده اند اما تعیین شده که این ها ترجمه های دقیق و خوبی نبوده اند. به همین علت بهتر است اگر آثار درخشان حوزه ادبیات مجدد ترجمه می شوند، با کیفیت بهتر و دقیق تر ترجمه شوند.

او ادامه داد: بخش دیگر مربوط به پدیده زبان است. زبان هم همانند هر پدیده دیگری در طول زمان دچار تغییر و توسعه و گشایش های تازه ای می شود و همین تغییر چه در ترجمه و چه در خواننده تاثیر می گذارد و بدین ترتیب خواننده ای که امروز ترجمه ای را می خواند با خواننده ای که 40 سال پیش ترجمه می خوانده، با تداعی و ذهنیت های متفاوتی با آن متن روبرو می شود. کسی هم که مطلب را ترجمه می نماید قطعا امکانات جهانی، زبانی و جهانی واژگانی متفاوتی در اختیار دارد. اگر از این منظر به ماجرا نگاه شود، به نظر می رسد متون درخشانی که در گذشته ترجمه شده اند، اگر به ترجمه مجددشان در جامعه نیازی احساس می شود، اتفاق درستی است، اما اگر حرف تازه ای نداشته باشند و ترجمه جدید ضعیف تر از قبلی باشد، لزومی ندارد دوباره ترجمه شوند.

مترجم کتاب رویارویی با تادئوش کانتور که معتقد است سلیقه مخاطبان ترجمه در ایران در سال های اخیر تنزل داشته است، بیان نمود: فکر می کنم دلیل عمده تنزل سلیقه مخاطبان رسانه هایی هستند که مخاطب در سال های اخیر با آن ها روبرو بوده است. به نظرم رسانه های فارسی زبان در فضای تلویزیون افت داشته اند، خصوصا رسانه های خارجی فارسی زبان که عملا فارسی را به صورت ناقص و حتی گاهی اشتباه فراوری می نمایند.

او در ادامه با اشاره به نقش رسانه های اجتماعی در تنزل ذائقه مخاطبان اظهار کرد: رسانه های اجتماعی به همه آدم هایی که اینترنت و ابزار هوشمند دارند این امکان را داده تا در فضای آنلاین جهانی فراوری محتوا نمایند. این فراوری محتوا چون در اغلب موارد فراوری محتوای بی کیفیت است، به نوعی به بی سوادی و کج سلیقگی و اشاعه این ها یاری می نماید. در نتیجه اگر این دو موضوع را کنار هم ببینیم، سلیقه مخاطب ایرانی در سال های اخیر، از اواخر دهه 80 و بیشتر در دهه 90 تنزل پیدا نموده است.