مصاحبه، کارشناس ترک: فشار واشنگتن به ترکیه در حوزه سوریه و روابط با روسیه بیشتر خواهد شد - مجله آرنا

به گزارش گروه بین الملل مجله آرنا، می توان گفت روابط ترکیه و آمریکا پس از کودتای نافرجام 2016 فرایند پر فراز و نشیبی را طی نموده است. مداخله واشنگتن در کودتای 15 جولای ترکیه و عدم استرداد فتح الله گولن به عنوان عامل اصلی این کودتا از سوی دولت دموکرات آمریکا، به عنوان نکته شروع فرایند تنش زای دو کشور عنوان می گردد .

از طرفی تمایل بیشتر دولت آنکارا به توسعه روابط خود با مسکو و خرید سامانه اس-400 موجب خشم واشنگتن در چند سال اخیر شده است. به طوری که طرح تحریم کاتسا علیه ترکیه را در دستور کار خود قرار داده است .

همچنین تحرکات اخیر آمریکا در مدیترانه شرقی، به عنوان بستری که ترکیه را با انزوای سیاسی روبرو نموده، نشان می دهد که اختلافات دو کشور همچنان ادامه خواهد داشت .

مجله آرنا در همین رابطه گفتگویی را با قادر ارتاچ چلیک کارشناس روابط بین الملل، استاد دانشگاه حاج بایرام ولی آنکارا و عضو مرکز مطالعاتی آنکاسام در آنکارا ترتیب داده است که در ادامه از نظر خوانندگان می گذرد :

مجله آرنا: جو بایدن قبل از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هشدارهایی به دولت آنکارا داده بود. مطرح کردن موضوع حمایت از حزب های مخالف دولت اردوغان نشان می دهد که بایدن نگاه مثبتی به حزب حاکم کشور ترکیه ندارد. به نظر شما روابط ترکیه و آمریکا بخصوص در موضوع سوریه، همکاری آنکارا و مسکو و دیگر مسائل دستخوش چه تحولاتی خواهد شد؟

ارتاچ: بایدن سیاستمداری است که تا قبل از اینکه بر کرسی ریاست جمهوری آمریکا بنشیند، سالها در دولت باراک اوباما فعالیت نموده است . او 36 سال بدون وقفه سمت سناتور و سابقه ریاست در کمیته روابطه خارجی را به عهده داشته است . بایدن یکبار در سال 1974 به فرایند عملیات قبرس ترکیه واکنش نشان داده و خواهان خروج ترکیه از قبرس شده بود. لابی قوی یونانی های مقیم آمریکا، بایدن را همسو با دکترین یونان نموده است .

بایدن از حامیان ادعای نسل کشی ارمنیان بوده و حتی در موضوع قره باغ هم از دولت ارمنستان حمایت کرد. ضمن اینکه بایدن در دوره ای که معاون باراک اوباما بود در کودتای نافرجام 2016 ترکیه سکوت کرد.

همچنین بایدن در دوره قبل از انتخابات در خصوص حمایت از گروه های اپوزیسیون برای کنار زدن دولت حاکم ترکیه سخن گفته بود.

با این تفاصیل نمی توانیم سیاست بایدن مقابل ترکیه را مثبت تلقی کنیم. برای همین نباید انتظار توسعه روابط در روابط آنکاراو واشنگتن داشته باشیم . اما هر چقدر هم بایدن و تیمش قضاوت های منفی علیه ترکیه داشته باشند، باز هم مصلحت دولتی خود را مد نظر قرار خواهند داد.

در نتیجه کاخ سفید سیاست حساب شده تری مقابل ترکیه پیش خواهد برد. در همین چارچوب احتمال فشار سیاسی دولت بایدن بر روی ترکیه در موضوع سوریه و روابط آنکارا با مسکو وجود دارد، اما این فشار در حد ضربه زدن به روابط دو کشور به خصوص در بعد تجاری و به عنوان عضوی از ناتو نخواهد بود .

مجله آرنا: در دوره ریاست جوبایدن در ایالات متحده، تنش ها در روابط ترکیه و آمریکا افزایش یافته است. در صورتیکه سامانه موشکی اس 400 غیر فعال نگردد، تحریم های کاتسا عملیاتی خواهند شد. گام های احتمالی ترکیه در مقابل این موضوع چه خواهد بود؟

ارتاچ: موضوع اس 400 برای ترکیه علاوه بر اینکه یک ترجیح است، از منظر امنیت ملی به عنوان یک اقدام راهبردی باید مورد ارزیابی قرار بگیرد. نظام بین الملل تغییر یافته و پویایی ساختاری برای همه حکومتها شکل گرفته و همانطور که گفته شد، برای ترکیه در چارچوب رویکرد امنیتی جدید، هم سیاستهای امنیتی و هم تهدیدات را شامل می گردد. پیش از هرچیز در دوره کنونی، در حوزه امنیتی، حکومتهایی که به یک طرف وابسته باشند با یک ریسک عظیم روبرو هستند .

به همین دلیل ترکیه، با اولویت امنیت نظامی، در حوزه امنیت ترکیه برای تبدیل شدن به یک بازیگر فعالتر مجبور به رهایی از وابستگی در این حوزه است. آنکارا نیز از این منظر، فعال شده است.

علاوه بر این، در مسئله اس 400 چه در نزد تصمیم گیران آمریکایی و چه نزد افکار عمومی یک نکته بسیار مهم مغفول مانده وجود دارد؛ ترکیه پیش از اینکه این سامانه دفاعی را از روسیه بگیرد، از آمریکا علیرغم گرانتر بودن سامانه پاتریوت درخواست خرید آن را داشت، ولی با پاسخ منفی روبرو شد. یعنی ترکیه به عنوان یک اولویت، نشان داد که اراده خرید سامانه های دفاعی ناتو و غرب به عنوان یک سامانه مناسب را داشته است .

همچنین باید اضافه نمود که یونان تسلیحات بسیاری را از روسیه خریداری نموده که سامانه دفاعی اس 300 در راس آنها قرار گرفته است، اما چه از سوی ناتو و چه آمریکا یک اعتراض جدی را نسبت به این اقدام یونان شاهد نبودیم که این موضوع، رفتار منافقانه و دو رویی مقامات آمریکایی را نشان می دهد .

در نتیجه در حوزه امنیت ملی، از شرق و غرب، تهدیدات جدید و جدی علیه ترکیه وجود دارد و آنکارا برای اینکه هم بازیگری فعالتر شده، هم برای رهایی از وابستگی و هم برای دادن پاسخهای لازم به تهدیدات، در موضوع اس 400 رویکرد خود را به طور جدی تغییر نخواهد داد .

مجله آرنا: خرید سامانه اس-400 از سوی ترکیه موجب بی اعتمادی ناتو به دولت آنکارا شده است، ناتو نگران فعال شدن این موشک ها و در نتیجه به خطر افتادن سیستم های دفاعی خود است. اما از نظر کارشناسان نگرانی آمریکا صرفاً محدود به شرایط ناتو نیست. به نظر شما دلیل اصلی مخالف آمریکا در موضوع اس-400 چیست؟

ارتاچ: نگاهی اجمالی و کلی از این زاویه به مسئله نشان می دهد که یک دولت عضو ناتو با خرید سامانه دفاعی از روسیه، به عنوان جانشین اتحاد جماهیر شوروی که از آن به عنوان علت شکل گیری ناتو یاد می گردد، می تواند باعث ایجاد عناصری از ناامنی گردد.

با این حال، آنچه در اینجا نباید نادیده گرفته گردد این است که محرک ها یا پارامترهای سیستم دو قطبی یا دوره جنگ سرد در سیستم بین المللی چندان معتبر نیستند. در حالی که حتی خود ناتو در طرح مشارکت برای صلح، با روسیه رابطه دارد، نمی توان روابط روسیه و ترکیه را موضوعی غیرمعمول دانست .

از سویی دیگر، به گفته کارشناسان نظامی و فنی، نرم افزار سیستم دفاعی اس-400 با در نظر دریافت عضویت ترکیه در ناتو طراحی شده و تهدیدی را برای عناصر ناتو ایجاد نمی نماید. به همین دلیل این موضوع بیش از آن که به عنوان یک مسئله امنیتی و نظامی در واشنگتن تلقی گردد، به عنوان یکی از پایه های رابطه ای استراتژیک ارزیابی و موجب ناراحتی آمریکا در رقابت بین المللی می گردد .

مجله آرنا: آمریکا ساخت پایگاه نظامی جدید در مرز سوریه، ترکیه و عراق را کلید زده است. این موضوع منافع ترکیه را تحت تاثیر نخواهد گذاشت؟

ارتاچ: متاسفانه آمریکا در موضوع مبارزه با تروریست اقداماتی متناقض با منافع ترکیه انجام داده است. طوری که این اقدامات تهدیدی مستقیم علیه آنکارا بوده است. آمریکا در حقیقت برای مقابله با داعش با گروه پ-ک-ک و یا ی-پ-د همکاری می نماید. به عبارتی برای مقابله با یک گروه تروریستی با دیگر گروه تروریستی همکاری می نماید.

البته در اینجا برقراری روابط آمریکا با پ-ی-د و یا ی-پ-گ فقط به مبارزه با داعش محدود نمی گردد بلکه ایجاد طرح امپریالیستی خود در خاورمیانه و استفاده از این گروه ها به عنوان بازیگران نیابتی در منطقه هم مدنظر است.

در کنار همه اینها، بر سرکار آمدن دوباره برت مک گورک به عنوان فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه و شمال آفریقا صحبت می گردد که در گذشته به عنوان اسم رمزی در موضوع رفراندوم کردستان و یا تالیف قانون اساسی عراق مطرح بوده است.

با توجه به این موضوع، می توانیم پیش بینی کنیم که تاسیس پایگاه جدید آمریکا برای مبارزه با داعش صرفاً بهانه است و در واقع ضربه ای علیه یکپارچگی کشور عراق و اقدامی در راستای تقویت نیروهای تروریستی علیه ترکیه است.

مجله آرنا: در حالی که ترکیه تنش های بسیاری را با اتحادیه اروپا در موضوع مدیترانه شرقی تجربه می نماید، شاهد تحرکات آمریکا در این بستر دریایی هستیم. شما این موضوع را چگونه تحلیل می کنید؟

ارتاچ: مدیترانه شرقی تبدیل به بستر رقابتی هژمونی آمریکا مقابل چین و روسیه و اعضای ائتلاف آتلانتیک شده است. بعضی از بازیگران این رقابت قصد مدیریت بر منابع هیدروکربن و حاکمیت در مدیترانه شرقی و پروژه یک کمربند یک راه دارند که گذرگاه مهمی در تجارت جهانی خواهد بود. به این وسیله می خواهند در تجارت جهانی کشوری تاثیر گذار باشند.

برای همین آمریکا دوست ندارد خارج از زمین این بازی قرار گیرد. زیرا کنار گذاشتن ایالات متحده آمریکا از بازی به معنای از دست دادن موقعیت خود در یکی از اصلی ترین زمینه های رقابت جهانی است.